Door John van der Puil
Risicomanagement bij lagere overheden zit in de lift
Risico’s zijn daar bij voorbeeld grote fysieke risico’s zoals een overstroming, een ingestorte parkeergarage, een brand of explosie op een bedrijventerrein, een epidemie en imagoschade. Het gaat hier steeds om veiligheid, gezondheid en milieu. Geregeld evalueren lagere overheden hun projecten achteraf, onder meer op de gelopen risico’s. Het betreft dan verbouwingen, exploitatie van een gemeenschapshuis, een gemeentelijke schouwburg, een sportpark, een zwembad. [1] Ook beleidsterreinen komen in beeld, zoals een jeugdbeleid, vastgoedbeleid of een criminaliteitsbeleid. Er komt meer en meer aandacht voor risicomanagement, maar het is nog te veel verdeeld over verschillende dossiers. Er is veelal nog niet een eenduidige opvatting. Integraal risicomanagement is nog ver te zoeken.
Maar het wordt beter. Al in 2013 bleek een toename van het risicobewustzijn, ook in de relatie tot het weerstandsvermogen. [2] Ongeveer twee derde van de gemeenten heeft een zeker risicomanagementbeleid, ook al laat dat nog vaak te wensen over. Omstreeks 20% kent een zekere risicobereidheid, waarmee men onzekerheden tegemoet wil treden. Ongeveer een kwart van de gemeentes gebruikt een risicomanagementstandaard zoals COSO of ISO 31.000. Gedragscodes, audits en administratieve interne controles worden toegepast. Over het algemeen is er wel een goede financiële planning- en control cyclus.
Risicodenken wint terrein
Uit de derde editie van de Gemeentelijke Barometer Fysieke Leefomgeving blijkt dat het risicodenken terrein wint. Steeds meer gemeenten zetten in op een risicogestuurde aanpak voor bijvoorbeeld openbare ruimte en vastgoed. Ongeveer 50% van de gemeenten meldt onderhoudsprogramma’s. Risicomanagement wordt steeds meer onderdeel van de beheersorganisatie: bijna 40% heeft het al, een kwart is bezig. [3]
Soms is er risicobereidheid. Bij gemeenten worden risico’s genomen, maar dat gebeurt door personen. Er zit nog geen expliciete filosofie achter; het is nog niet traceerbaar. Bij een integrale aanpak moet risicobereidheid expliciet worden gemaakt. De meeste gemeenten blijven binnen het karakter van het financieel management hangen. Daar is risicomanagement vooral een activiteit van Planning & Control of van de Afdeling Financiën. Bij de meeste gemeenten wordt de koppeling tussen de risico’s en doelstellingen niet gemaakt. Dat is echter wel essentieel. Risico is namelijk te zien als effect op vooraf gestelde doelstellingen, ook en vooral de niet-financiele. [4] De inkoopfunctie komt nauwelijks naar voren. Het is onduidelijk welke rol inkoop daarbij speelt. Wezenlijke plek voor inkoop bij risicomanagement is er nergens.
Wat betekent dit voor de Vereniging Inkoop En Risicomanagement (VIER)? Risicomanagement zit bij lagere overheden in de lift, maar de inkoopfunctie wordt niet gezien. Zou het dan wellicht op de weg van de vereniging liggen om de typische inkooprisico´s te inventariseren, de relevante kennis te verzamelen en rond dat thema eens een workshop te organiseren, gevolgd door een publicatie hoe je doet rondom procurement? Het is leuk om te doen. Voor je het weet heb je er iets aan.
Wat kunnen wij voor uw organisatie betekenen?
Nodig ons uit voor een workshop, lezing of een training.
[1] . Projectrisico’s: zie VPNG, Vereniging Projectmanagers Nederlandse Gemeenten, Risicomanagement, november 2014, http://www.vpng.nl/Portals/0/Expertgroepen/VPNG141109Risicomanagement-DEF.pdf, bezoek site 20 januari 2015.
[2] . ConQuestor, rapportage gemeentelijk risicomanagement, www.static.kmvg.nl
[3] . https://www.royalhaskoningdhv.com/nl-nl/blog/urban/risicomanagement-vergt-omslag-in-denken/4848, 1 juli 2015.
[4]. http://www.naris.com/nl/risk-appetite-in-100-000-gemeenten, 9 februari 2017.